Bazylika Santo Stefano Rotondo al Celio

Rzym - bazylika Santo Stefano Rotondo - wnętrze

Ukryte, piękne miejsca Rzymu… blisko Koloseum na wzgórzu Celio znajduje się ich klika. Na pierwszym miejscu znajduje się niewątpliwie bazylika św. Szczepana Diakona – piękny kościół z V wieku n.e. o zaskakującym kształcie i przerażających malowidłach…

Niezależnie od tego, z której strony miasta tu dotrzesz, kościół Santo Stefano Rotondo (dosłownie: Święty Szczepan Okrągły) pozostaje schowany, niewidoczny i cichy. Najpierw trafisz na niewielką bramę pod arkadą Akweduktu Neroniańskiego, tuż za nią będzie kamienista ścieżka prowadząca do skromnego przedsionka świątyni. Nic nie zapowiada ​​niespodzianki, która jest przygotowana w środku budowli, przez co zaskoczenie będzie jeszcze większe – wow! – to nie jest zwykły kościół – to duża, z rozmachem wzniesiona rotunda, pełna światła i przestrzeni.

Architektura bazyliki

Bazylika Santo Stefano Rotondo al Celio 1
Kościół w V wieku

Bazylika św. Szczepana na wzgórzu Celio jest jednym z najstarszych i dobrze zachowanych kościołów chrześcijańskich w Rzymie. Powstał w latach 468-483 n.e. za pontyfikatu papieży Leona I Wielkiego i Symplicjusza na fundamentach dawnych koszar wojskowych (Castra Peregrinorum).

Świątynia jest pierwszym kościołem w Rzymie zbudowanym na planie koła i była wzorowana na okrągłych budowlach politeistycznego Rzymu (Panteon, mauzolea Augusta i Hadriana), na bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie oraz na mauzoleum Konstancji.

Pierwotna świątynia z V wieku była zbudowana na planie trzech koncentrycznych pierścieni oddzielonych dwoma rzędami kolumn. W ten schemat został wpisany krzyż grecki (cztery równe ramiona). Najlepiej zachowany centralny krąg (o średnicy 22 m) jest otoczony 22 różnymi kolumnami z odzysku (pochodzą z kilku wcześniejszych budowli – z tego powodu podstawy kolumn mają różne wysokości). Na tych kolumnach opiera się architraw, na którym z kolei spoczywa latarnia o wysokości 22,16 m.

Centralną część budynku otaczały dwa pierścienie ambitu (obręb, obejście), w których tylko jeden, bardziej wewnętrzny, zachował się w całości – był otoczony 36 kolumnami i 8 filarami, które tworzyły 44 łuki (dziś wydają się być wbudowane w ciągłą ścianę). Pierścień trzeci, najbardziej zewnętrzny został prawie całkowicie rozebrany w XII wieku podczas remontu kościoła za papieża Innocentego II.

Malowidła ścienne – martyrologium

W drugiej połowie XVI wieku, na ścianach ambitu, artyści Pomarancio, Tempesta i Bril namalowali słynną martyrologię – 34 freski przedstawiające tortury, które doznawali męczennicy chrześcijańscy w czasach pogańskiego Rzymu. Ten szczególny cykl horrorów powstał z inicjatywy jezuitów z Kolegium Germańskiego, które przejęło kościół Santo Stefano Rotondo. Kolegium kształciło kapłanów, którzy byli wysyłani na tereny niemieckie ogarnięte reformą luterańską – zakonnicy musieli być gotowi poświęcić swoje życie, aby sprowadzić heretyków na drogę jedynie słusznej wiary.

Martyrologium przeraża obrazami przedstawiającymi okrucieństwo tortur:
– za Nerona chrześcijanie zostają rozerwani na strzępy przez psy,
– za Antoninusa Piusa męczennik Wiktor zostaje wrzucony żywcem do ognistego pieca; męczennik Korona umiera rozerwany na strzępy;
– za Aleksandra Sewera, męczennik Maryn ma zakrwawioną twarz przez żelazne pazury, św. Agata ma odcięte piersi;
– za Dioklecjana, męczennicy: Wit, Modest i Krescencja zostają wrzuceni do kadzi z roztopionym ołowiem;
– za Maksymiana chrześcijanie zostają pocięci na kawałki lub zmiażdżeni pod ogromnymi głazami.

Szczególnie interesująca jest też kaplica świętych Prymusa i Felicjana, powstała w części ocalałego zewnętrznego pierścienia rotundy. Rzuca się w oczy mozaika z VII wieku przedstawiająca stylizowany krzyż (crux gemmata) bez Ukrzyżowanego, zgodnie ze starożytnym schematem ikonograficznym unikającym przedstawiania takiej sceny. Po obu stronach krzyża pojawiają się postaci dwóch świętymi patronów kaplicy.

Mitreum

Rzym - bazylika Santo Stefano Rotondo - Mitra
Mitra zabija byka chaosu

W 1973 r. odkryto pod posadzką kościoła zasypane sanktuarium boga Mitry, którego kult rozpowszechnił się w Rzymie w tym samym okresie co chrześcijaństwo. W czasach cesarstwa nie był zwalczany przez władzę, więc bardzo mocno zakorzenił się w Rzymie, najpierw wśród przybyszów z wschodniej części państwa, a później wśród samych Rzymian, współżyjąc z oficjalną religią. Obiecując zmartwychwstanie i wzywając do braterstwa pociągał wielu żołnierzy. Nie dziwimy się zatem, że kościół św. Szczepana na wzgórzu Celio został zbudowany na fundamentach koszar wojskowych i równocześnie na świątyni Mitry – zwycięstwo chrześcijaństwa zostało tu materialnie zademonstrowane.

Informacje

Rzym - bazylika Santo Stefano Rotondo - śluby
Śluby w bazylice

Ponieważ w XV wieku bazylika została przekazana w opiekę węgierskiemu zakonowi paulinów,  kościół ten uznany został za nieoficjalny kościół węgierski w Rzymie. Dzisiaj tradycję tę kontynuują węgierscy jezuici z Papieskiego Kolegium Germańsko-Węgierskiego.

Santo Stefano Rotondo, ze względu na swą wspaniałą architekturę  jest jednym z najbardziej ulubionych miejsc ślubnych w Rzymie.

Zwiedzanie: wnętrze kościoła.
Godziny otwarcia:  wt-sob, 09.30/12.30 i 15.00/17.00 (18.00 latem), w niedziele tylko rano, w poniedziałki zamknięta.

Dodaj komentarz